ו יּ פּ ל אַב ר ם ע ל פּ נ יו ו י ד בּ ר א תּוֹ אל קים ל אמ ר: 3

Transcriptie

1 Bereisjiet - Genesis - Hoofdstuk 17 א ו י ה י אַב ר ם בּ ן תּ שׁ ע ים שׁ נ ה ו ת שׁ ע שׁ נ ים ו יּ ר א ידוד א ל אַב ר ם ו יּ אמ ר א ל יו א נ י א ל שׁ דּ י ה ת ה לּ ך ל פ נ י ו ה י ה ת מ ים: 1 Toen Avram negenennegentig jaar was verscheen Hasjem aan Avram en zei tegen hem: Ik ben El Sjaddai, wandel voor mij uit en wees volmaakt. Ik ben de El Sjaddai Heb. שׁ ד י - Ik ben het wiens Godheid voldoende [dai] is voor iedereen. [ שׁ dat, ד י is voldoende]. Daarom, wandel voor Mij uit, en Ik zal jouw G-d en jouw Beschermer zijn, en overal waar deze Naam verschijnt in de Heilige Schrift, betekent het: [Zijn G-ddelijke almacht is] voldoende, maar het moet iedere keer worden geïnterpreteerd in overeenkomst met de context. (uit Ber. Rabba 47:3) Wandel voor Mij uit Zoals de Targoem vertaalt: Dien Mij, hecht je aan Mijn dienst. En wees volmaakt Ook dit is een gebod dat volgt op een ander gebod: wees perfect bij al Mijn beproevingen (Mid. Ps. 119:3), d.w.z., Wandel voor Mij uit met vertrouwen en oprechtheid en wees ook perfect in al Mijn beproevingen (Rasji). [Mizrachi] Volgens de interpretatie van de Midrasj betreft wandel voor Mij uit het gebod van de besnijdenis, en daarmee zul je perfect zijn, want zolang de voorhuid nog op je is, beschouw Ik je als onvolmaakt (Ber. Rabba 46: 1). Een andere verklaring voor: en wees volmaakt Nu mis je de controle over vijf organen: twee ogen, twee oren en het mannelijk orgaan. Ik zal een letter aan je naam toevoegen, zodat de getalswaarde van de letters van je naam 248 zullen zijn, overeenkomstig het aantal van al je organen (Tan. Lech Lecha 16, Ned. 32b). [Deze vijf organen waren bij Avram gevoelig voor externe invloeden die hem tot zonde konden brengen, waardoor hij niet volledig de controle had over zijn jetser hara zijn slechte neigingen. Met de toevoeging van de letter ה [hee] aan zijn naam werd zijn lichaam volmaakt en had hij er volledig controle over.] Ramban verklaart: El Sjaddai Dit zijn twee verschillende Namen van God, die elk een aparte eigenschap beschrijven. De verklaring voor El is de krachtdadig, zoals in Sjemot 15:15: De sterken ( א י לי elei) van Moav. En over de verklaring van het woord Sjaddai zegt Rasji dat God voldoende ( די dai) is voor ieder schepsel. In het boek Moree Nevoechiem [Een gids voor de verdoolden] verklaart de Rabbi [Rambam] dat het betekent dat Hij geen behoefte heeft voor iets anders buiten Hemzelf, maar dat het feit dat Hij bestaat voldoende is. Rabbi Avraham Ibn Ezra haalt Sjmoeël HaNagied aan, die verklaart Sjaddai van dezelfde stam komt als שׁוֹ דד sjodeed (rover, plunderaar), en dat het betekent dat Hij de hemellichamen overwint en verslaat [die anders het lot van de mens bepalen]. Dit is de meest bevredigende interpretatie, want dit refereert aan de Eigenschap van Kracht die de wereld bestuurt, hetgeen de Geleerden de Eigenschap van de Rechtspraak Beneden noemen. De reden dat deze Naam hier gebruikt wordt, is dat door middel van deze Naam er verborgen wonderen voor de rechtvaardigen plaatsvinden, om hun zielen te bewaren voor de dood en om hen bij hongersnood te onderhouden (Tehilliem 33:19), en om hen te redden van het zwaar in oorlogstijd (Ijov 5:20), zoals al de wonderen die voor Avraham en de andere Aartsvaderen verricht werden [dat waren allemaal verborgen wonderen], en zoals in alle voorkomende gevallen in Tora. Want het is niet natuurlijk dat het alleen maar regent op de juiste tijd, als we God dienen. In al die gevallen zijn de krachten van de hemellichamen en sterrenbeelden overwonnen door God, zonder dat er een opvallende verandering is in de natuurlijke gang van zaken, zoals in het geval van de Tien Plagen en de splijting van de Rietzee en het manna e.d., waar er wel een opmerkelijke verandering in de natuur was. Die open wonderen werden veroorzaakt door de Unieke Naam van God [de vierletterige onuitspreekbare Naam]. Daarom vertelde God aan Avraham dat Hij El Sjaddai was, de Almachtige, Die de krachten van de natuur overwint, en dat hij en zijn nakomelingen die afhankelijk zouden van de sterren en sterrenbeelden, maar dat Hij hen direct zou leiden. Wandel voor Mij uit Bewandel het pad dat Ik je zal zeggen. 1 ב ו א תּ נ ה ב ר ית י בּ ינ י וּב ינ ך ו אַר בּ ה אוֹת ך בּ מ א ד מ א ד: 2 Ik wil een verbond sluiten tussen jou en Mij, en je uitermate talrijk maken. Ik wil een verbond sluiten Een verbond van liefde en het verbond van het Land, om het aan jou te geven als een erfenis wegens [de vervulling van] dit gebod. [Rasji uit Ber. Rabba 46:9]. ג ו יּ פּ ל אַב ר ם ע ל פּ נ יו ו י ד בּ ר א תּוֹ אל קים ל אמ ר: 3 Toen viel Avram op zijn gezicht en God sprak met hem als volgt: Toen viel Avram op zijn gezicht Uit vrees voor de Sjechina, want zolang hij nog onbesneden was, had hij niet de kracht om te staan wanneer de G-ddelijke aanwezigheid over hem heen stond, en dat is het wat

2 er gezegd is omtrent Bil am (Bam. 24:4): Die neervalt met open ogen (Bam. Rabba 12:8). Ik vond dit in de Baraita van Rabbi Eliëzer (Pirkei d Rabbi Eliëzer, hfd. 29) (Rasji). ד א נ י ה נּ ה ב ר ית י א תּ ך ו ה י ית ל אַב ה מוֹן גּוֹי ם: 4 Wat Mij betreft, dit is Mijn verbond met jou: je zult een vader zijn van een menigte van volken Onze vertaling volgt de interpretatie van Radak, namelijk dat Avraham de vader zou zijn van een menigte van volken als resultaat van het verbond. Maar daar is Ramban niet mee eens. Volgens hem moet de vertaling luiden: dit is Mijn verbond met jou en je zult een vader zijn Het verbond slaat volgens Ramban op het verbond van de besnijdenis. Dus G-d zegt in feite: Nadat je je besneden hebt, zul je de vader worden van een menigte van volken. ה ו ל א י קּ ר א עוֹד א ת שׁ מ ך אַב ר ם ו ה י ה שׁ מ ך אַב ר ה ם כּ י אַב ה מוֹן גּוֹי ם נ ת תּ י ך: 5 en je naam zal niet meer Avram zijn, maar je zult Avraham heten, want Ik maak je de vader van een menigte van volken. De vader van een menigte van volken: אַב ה מוֹן av hamon [een vader van een menigte] is een uitdrukking ter verklaring van de letters van zijn naam אַ ב ר הם Avraham [nl. אַב av = vader, en הם ham is een samentrekking van ה מוֹן גוֹ ים een menigte van volken]. (Gen. Rabba 46:7). De ר reesj die er al was in zijn originele naam, duidde erop dat hij alleen de vader was van Aram, zijn geboorteplaats, terwijl hij nu de vader van de hele wereld werd (Ber. 13a). Niettemin werd die reesj niet van zijn plaats verschoven, want zelfs de י jod in Sarai s naam beklaagde zich bij de Sjechina totdat hij aan de naam van Jehosjoea was toegevoegd, zoals er gezegd is: (Bam. 13:16): En Mosjé noemde Hosea [ ע [הוֹשׁ de zoon van Noen, Jehosjoea [ ע.[י הוֹשׁ - [Rasji uit Ber. Rabba 47:1] ו ו ה פ ר ת י א ת ך בּ מ א ד מ א ד וּנ ת תּ יך ל גוֹי ם וּמ ל כ ים מ מּ ך י צ אוּ: 6 En Ik zal je uitermate vruchtbaar maken en volken van je maken en koningen zullen uit jou voortkomen. En Ik zal volken van je maken [Dit slaat op] Israël en Edom, want hij had reeds Jisjmaël, en Hij informeerde Avram daarom niet omtrent hem. Ramban is het niet eens met Rasji. Waarom zou Hasjem Avraham op dit moment informeren over Edom, die zelf zich niet aan het verbond van de besnijdenis hield? [Maar zie zijn commentaar op Devariem 2:4 waar Ramban schrijft dat de nakomelingen van Esav wel besneden waren.] Echter hier wordt het Volk Israël zelf bedoeld. ז ו ה ק מ ת י א ת בּ ר ית י בּ ינ י וּב ינ ך וּב ין ז ר ע ך אַח ר יך ל ד ר ת ם ל ב ר ית עוֹל ם ל ה יוֹת ל ך ל אל ה ים וּל ז ר ע ך אַח ר יך : 7 En Ik zal mijn verbond tussen Mij en jou en je nakomelingen gestand doen tot in hun verste geslachten, als een eeuwig durend verbond, om een G-d te zijn voor jou en je nakomelingen. En Ik zal Mijn verbond gestand doen En wat is dat verbond? Om een G-d voor je te zijn. ח ו נ ת תּ י ל ך וּל ז ר ע ך אַח ר יך א ת א ר ץ מ ג ר יך א ת כּ ל א ר ץ כּ נ ען ל א ח זּ ת עוֹל ם ו ה י ית י ל ה ם ל אל ה ים: 8 En Ik zal aan jou en aan je nakomelingen het land geven waar je nu tijdelijk verblijft het gehele land Kenaän, tot een eeuwig bezit; en Ik zal een G-d voor hen zijn. Tot een eeuwig bezit En daar zal Ik voor hen een G-d zijn (Gen. Rabba 46:9), maar wie buiten het Land woont, lijkt op iemand die geen G-d heeft. ט ו יּ אמ ר א ל קים א ל אַב ר ה ם ו אַתּ ה א ת בּ ר ית י ת שׁ מ ר אַתּ ה ו ז ר ע ך אַח ר יך ל ד ר ת ם: 9 Verder zei G-d tegen Avraham: En jij, je moet Mijn verbond in acht nemen, jij en je nakomelingen, tot in al hun geslachten. 2

3 En jij Heb. ו אַתּ ה (we-ata) Deze wav ו) en) verbindt [dit vers] met het voorafgaande. En Ik zal Mijn verbond met jou gestand doen, en jij moet dat zorgvuldig in acht nemen. En waaruit bestaat dat in acht nemen? Dit is Mijn verbond dat je in acht moet nemen dat iedereen besneden wordt [v.10]. Wat is de reden dat God dit verbond van de besnijdenis in het voortplantingsorgaan geplaatst heeft? Het is om eraan te herinneren dat dit orgaan van verlangen, dat vol zit van agitatie en zonde, alleen gebruikt mag worden om het gebod van God op te volgen en voor dat wat ermee is toegestaan. 3 י ז את בּ ר ית י א שׁ ר תּ שׁ מ רוּ בּ ינ י וּב ינ יכ ם וּב ין ז ר ע ך אַח ר יך ה מּוֹל ל כ ם כּ ל ז כ ר: 10 Dit is Mijn verbond dat jullie in acht moeten nemen, tussen Mij en jullie en je nakomelingen: besnijdt al wat mannelijk is. Tussen Mij en jou Degenen die nu leven. En je nakomelingen Die nog geboren zullen worden. Besnijd Heb. מוֹל,ה is als ה מוֹל,ל te besnijden [de infinitief], zoals men zegt ע שוֹת in plaats van ל ע שוֹת om te doen. יאאאא וּנ מ ל תּ ם א ת בּ שׂ ר ע ר ל ת כ ם ו הי ה ל אוֹת בּ ר ית בּ ינ י וּב ינ יכ ם: 11 Jullie moeten het vlees van jullie voorhuid besnijden en dat zal een teken zijn van het verbond tussen Mij en jullie. Jullie moeten besnijden וּנ מ ל תּ ם is als ל תּ ם,וּמ en de noen is overbodig, een stamletter die er soms in verschijnt, zoals de noen van נוֹשׁ ך en de noen van וּנ מ ל תּ ם ;נוֹשׂ א heeft dezelfde vorm as את ם,וּנ שׂ (de kal-vorm). Maar י מוֹל is de lijdende vorm (de nifal), zoals י ע שׂ ה (het zal gedaan worden), י אָכ ל (het zal gegeten worden). יבבבב וּב ן שׁ מ נ ת י מ ים י מּוֹל ל כ ם כּ ל ז כ ר ל ד ר ת יכ ם י ל יד בּ י ת וּמ ק נ ת כּ ס ף מ כּ ל בּ ן נ כ ר א שׁ ר ל א מ זּ ר ע ך הוּא: 12 Alle jongetjes van acht dagen oud moeten jullie in al je [volgende] geslachten besnijden, wat in je huis geboren is of wat gekocht is met geld van iedere vreemdeling die niet een van je nakomelingen is. Wat in je huis geboren is Die de meid in je huis gebaard heeft. Of wat gekocht is met geld Die gekocht werd nadat hij geboren was. יגגגג ה מּוֹל י מּוֹל י ל יד בּ ית ך וּמ ק נ ת כּ ס פּ ך ו ה י ת ה ב ר ית י בּ ב שׂ ר כ ם ל ב ר ית עוֹל ם: 13 Wat in je huis geboren is of wat je verkregen hebt met je geld moet beslist besneden worden; zo zal Mijn verbond in je vlees zijn, tot een eeuwig verbond. Wat in je huis geboren is moet besneden worden Hier wordt het [het vorige vers] herhaald, maar er wordt nu niet gezegd met acht dagen, om je te leren dat er [soms] een kind in huis geboren is dat na acht dagen besneden wordt, zoals nader uiteengezet wordt in Traktaat Sjabbat (135b). ידדדד ו ע ר ל ז כ ר א שׁ ר ל א י מּוֹל א ת בּ שׂ ר ע ר ל תוֹ ו נ כ ר ת ה ה נּ פ שׁ ה ה וא מ ע מּ יה א ת בּ ר ית י ה פ ר: 14 En een onbesneden man, die zijn voorhuid niet besneden heeft, die persoon zal uitgeroeid worden uit zijn volk, Mijn verbond heeft hij verbroken. En een onbesneden man Hier wordt ons geleerd dat de besnijdenis plaats vindt daar waar het verschil in geslacht tussen een man en een vrouw te zien is. Die zijn voorhuid niet besneden heeft Wanneer hij de leeftijd bereikt heeft, waarop hij strafbaar wordt [voor overtredingen], zal [zijn ziel] worden afgesneden [als hij zich met opzet niet heeft laten besnijden] (Sjab. 133b), maar zijn vader [die hem niet heeft besneden] wordt niet gestraft met kareet [geestelijke uitroeiing], maar hij is schuldig aan de overtreding van een positief gebod (Jev. 70b). Die persoon zal uitgeroeid worden Hij zal kinderloos (Jev. 55a) en vroegtijdig (Moëed Katan 28a) sterven. En een onbesneden man [Hoe weten we waar besneden moet worden, dat wordt niet expliciet gezegd.] Ramban verklaart: er saat geschreven [in vers 11]: Jullie moeten het vlees van jullie voorhuid besnijden. Dat betekent dat jet het vlees moet afsnijden dat een belemmering is, en er is geen ander vlees dat belemmert en een lichaamsdeel

4 bedekt [dan dat van het voortplantingsorgaan], waar men het vlees dat de top van het mannelijk orgaan bedekt kan wegsnijden, zodat men zonder voorhuid blijft. טוווו ו יּ אמ ר א ל קים א ל אַב ר ה ם שׂ ר י א שׁ תּ ך ל א ת ק ר א א ת שׁ מ הּ שׂ ר י כּ י שׂ ר ה שׁ מ הּ: 15 G-d zei tegen Avraham: Je zult Sarai, je vrouw, geen Sarai meer noemen, maar Sara zal haar naam zijn. Je zult haar geen Sarai meer noemen Sarai betekent mijn vorstin, voor mij, maar niet voor anderen. Maar Sara vorstin in een onbepaalde wijs zal haar naam zijn, zodat ze een vorstin zal zijn voor iedereen. [uit Ber. 13a] טזזזז וּב ר כ תּ י א ת הּ ו ג ם נ ת תּ י מ מּ נּ ה ל ך בּ ן וּב ר כ תּ יה ו ה י ת ה ל גוֹי ם מ ל כ י ע מּ ים מ מּ נּ ה י ה יוּ: 16 Ik zal haar zegenen en ook zal ik jou een zoon van haar schenken, en Ik zal haar zegenen en zij zal tot volkeren uitgroeien, koningen van volken zullen uit haar voortkomen. Ik zal haar zegenen En wat was die zegen? Dat ze haar jeugd weer zou terugkrijgen, zoals er gezegd is (verderop 18:12): Mijn huid is weer zacht geworden. - [uit B.M. 87a] En Ik zal haar zegenen Met borstvoeding, wanneer ze dat nodig heeft, op de dag van het feest ter ere van Jitschak, want de mensen zullen over hen rondvertellen, dat zij een vondeling van de straat gebracht hebben, waarvan ze zeggen: Hij is onze zoon. En zo bracht iedere vrouw haar kind met zich mee, maar de voedster bracht ze niet mee, en zij (Sara) zoogde hen allen. Dat is de betekenis van wat er gezegd is (21:7): Sara zoogt kinderen. Gen. Rabba (47:2) wijst enigszins hierop. [uit B.M. 87a] יזזזז ו יּ פּ ל אַב ר ה ם ע ל פּ נ יו ו יּ צ ח ק ו יּ אמ ר בּ ל בּוֹ ה לּ ב ן מ אָה שׁ נ ה י וּ ל ד ו א ם שׂ ר ה ה ב ת תּ שׁ ע ים שׁ נ ה תּ ל ד: 17 Toen viel Avraham op zijn gezicht en lachtte en zei bij zichzelf: Aan een honderd jarige zal nog een zoon geboren worden, en zou Sara, die negentig jaar is, nog een kind krijgen? Toen viel Avraham op zijn gezicht en lachtte Heb. ו י צ ח ק Onkelos vertaalt dit als een uidrukking voor vreugde : [geeft hij weer] als een [ו ת צ ח ק] 18:12) en hij verheugde zich, maar wat er bij Sara staat (verderop ו ח ד י uitdrukking voor lachen. Je leert hiervan dat Avraham het geloofde en zich erover verheugde, maar dat Sara het niet geloofde en er om lachte. Daarom was de Heilige, gezegend is Hij, boos op Sara, maar was hij niet boos op Avraham. ה נ ג לה 2:27): Sam. Zal [een kind] geboren worden, etc. Er zijn vragen die een positieve bewering zijn, zoals (I,ה ר א ה אַתּ ה 15:27): Sam. Ben Ik verschenen? [hetgeen betekent: natuurlijk ben Ik verschenen! ]; en (II,נ ג ל ית י Zie u? [hetgeen betekent: natuurlijk ziet u het! ] Ook dit is zo n positieve bewering, en zo zei hij tegen zichzelf: Was er ooit zulk een gunst bewezen aan iemand anders, zoals Hasjem voor mij doet? En Sara, die negentig jaar is Zal waardig zijn om nog een kind te krijgen? Hoewel de vroegere generaties kinderen kregen op de leeftijd van vijfhonderd jaar, waren de jaren in de tijd van Avraham reeds verminderd, en was de wereld verslapt. Leer dit maar van de tien generaties tussen Noach en Avraham, die zich haastten om kinderen te krijgen op de leeftijd van zestig en zeventig jaar. Zal er een kind geboren worden aan een honderdjarige Het is op zichzelf geen wonder als een honderdjarige een kind krijgt. Een man kan nog kinderen krijgen zolang hij vitaal genoeg is, zelfs al is hij negentig of honderd, dat gebeurt zelfs vandaag de dag nog. En Avraham had nog geen tweederde van zijn leven bereikt en veertig jaar later kreeg hij nog kinderen van Ketoera. יחחחח ו יּ אמ ר אַב ר ה ם א ל ה א ל קים לוּ י שׁ מ ע אל י ח י ה ל פ נ י ך: 18 En Avraham zei tegen God: Moge Jismaël toch voor U leven. Moge Jisjmaël toch voor U leven Dat Jisjmaël in leven mag blijven! Ik verdien niet zo n beloning. Zal voor U leven [Dit betekent]: [ Laat hem] leven in vrees voor U, als in (verse 1): Wandel voor Mij, [hetgeen Onkelos vertaalt met:] Dien Mij. [overeenkomstig Targoem Jonatan] יטטטט ו יּ אמ ר א ל קים א ב ל שׂ ר ה א שׁ תּ ך י ל ד ת ל ך בּ ן ו ק ר את א ת שׁ מוֹ י צ ח ק ו ה ק מ ת י את בּ ר ית י א תּוֹ ל ב ר ית עוֹל ם ל ז ר עוֹ אַח ר יו: 4

5 19 Maar God zei: Werkelijk, Sara, je vrouw zal jou een zoon baren, en je zult hem Jitschak noemen en Ik zal Mijn verbond via hem in stand houden, een eeuwigdurend verbond met zijn nakomelingen. Werkelijk אַב ל is een uitdrukking voor een bevestiging van een verklaring, en zo ook (verderop 42:21): Werkelijk ל),(אַב wij zijn schuldig; en in (II Melachiem 4: 14): Werkelijk, ל),(אַב ze heeft geen zoon. En je zult hem Jitschak noemen Heb. ח ק,י צ vanwege de vreugde חוֹק) (צ En sommigen zeggen: vanwege de tien dag waarop hij werd besneden, en Avrahams honderd (ח) jaar, en de achtste (צ) beproevingen, en Sara s negentig (י) jaar. (Pirkei d Rabbi Eliëzer, hfd. 32). Ik zal Mijn verbond houden Waarom wordt dit gezegd? Is er niet al (ק) geschreven (in vers 9): En jij moet Mijn verbond in acht nemen, jij en je nakomelingen, enz.? Maar omdat er gezegd is (in vers 7): Ik zal Mijn verbond nakomen, enz., zou men kunnen denken dat de zonen van Jisjmaël en de zonen van Ketoera inbegrepen zijn in het verbond. Daarom staat er geschreven: Ik zal Mijn verbond met hem sluiten, en niet met anderen. Maar waarom staat er dan [opnieuw in verse 21]: Maar Mijn verbond zal Ik sluiten met Jitschak? Dit leert ons dat hij heilig was vanaf de baarmoeder. En een andere verklaring [voor de herhaling van vers 19]: Rabbi Abba heeft gezegd: Hier wordt het één van het andere afgeleid: de zegen voor de zoon van de meesteres wordt afgeleid van de zegen voor de zoon van de slavin. Er staat namelijk geschreven [in vers 20]: Zie Ik zal hem zegenen, en vruchtbaar maken, en hem doen vermenigvuldigen. Dit heeft betrekking op Jisjmaël. Hoeveel te meer dus [zal Jitschak gezegend zijn want] Ik zal Mijn verbond met Jitschak sluiten! (Gen. Rabba 47:5). Mijn verbond Het verbond van de besnijdenis zal alleen overgaan op de nakomelingen van Jitschak. כ וּל י שׁ מ ע אל שׁ מ ע תּ יך ה נּ ה בּ ר כ תּ י א תוֹ ו ה פ ר ית י א תוֹ ו ה ר בּ ית י א תוֹ בּ מ א ד מ א ד שׁ נ ים ע שׂר נ שׂ יא ם יוֹל יד וּנ ת תּ יו ל גוֹי גּ דוֹל: 20 En omtrent Jismaël heb Ik je verhoord: zie, Ik zal hem zegenen en vruchtbaar maken en hem uitermate doen vermenigvuldigen: twaalf vorsten zal hij voortbrengen, en Ik zal hem tot een groot volk maken. Twaalf vorsten Heb. יא ים.נ שׂ Ze zullen verdwijnen als wolken, zoals (Misjlei 25:14): Wolken יא ים) (נ שׂ en wind. [uit Ber. Rabba 47:5] 5 כאאאא ו א ת בּ ר ית י אָק ים א ת י צ ח ק א שׁ ר תּ ל ד ל ך שׂ ר ה ל מּוֹע ד ה זּ ה בּ שּׁ נ ה ה אַח ר ת: 21 Maar Mijn verbond zal Ik handhaven met Jitschak, die Sara je zal baren, op dit tijdstip, het volgende jaar. כבבבב ו י כ ל ל ד בּ ר א תּוֹ ו יּ ע ל א ל קים מ ע ל אַב ר ה ם: 22 Daarna hield Hij op met hem te spreken en steeg G-d op van boven Avraham. Van boven Avraham Dit is een schone [= meer respectvolle] taal met betrekking tot de Sjechina, en we leren dat de rechtvaardigen de wagen zijn van de Alomtegenwoordige. [uit Ber. Rabba 47:6, 82:6] [Er had ook kunnen staan: Hij steeg op van Avraham, maar dan had het geleken alsof de Sjechina op hetzelfde niveau stond als Avraham. Van boven Avraham duidt erop dat de Sjechina boven Avraham stond.] כגגגג ו יּ קּ ח אַב ר ה ם א ת י שׁ מ ע אל בּ נוֹ ו א ת כּ ל י ל יד י ב יתוֹ ו א ת כּ ל מ ק נ ת כּ ס פּוֹ כּל ז כ ר בּ אַנ שׁ י בּ ית אַב ר ה ם ו יּ מ ל א ת בּ שׂ ר ע ר ל ת ם בּ ע צ ם ה יּוֹם ה זּ ה כּ א שׁ ר דּ בּ ר א תּוֹ א ל קים: 23 Toen nam Avraham zijn zoon Jismaël en al diegenen die in zijn huis geboren waren, en allen die hij met geld gekocht had, alle mannen van het huis van Avraham, en besneed hun voorhuid op diezelfde dag, zoals G-d tegen hem gezegd had. Op diezelfde dag Op dezelfde dag dat het hem geboden was (Mid. Tehil. 112:2), overdag en niet s nachts. Hij was niet bang, noch voor de heidenen, noch voor de spotters. [Hij besneed overdag] zodat zijn vijanden en tijdgenoten niet zouden zeggen : Als we hem gezien hadden, zouden we het hem niet hebben toegelaten om te besnijden en om het gebod van de Alomtegenwoordige uit te voeren (Gen. Rabba 47:9). En hij besneed Heb. ל,ו י מ een uitdrukking in the ו י פ ע ל vorm, (de toekomstige tijd van de kal vorm.) כדדדד ו אַב ר ה ם בּ ן תּ שׁ ע ים ו ת שׁ ע שׁ נ ה בּ ה מּ לוֹ בּ שׂ ר ע ר ל תוֹ: 24 Avraham was negenennegentig jaar toen zijn voorhuid besneden werd

6 Toen hij besneden werd Heb. בּ ה מ לוֹ [lijdende vorm] Toen het bij hem werd gedaan, zoals (hierboven 2:4): toen.(בּ ה בּ ר אָם) zij geschapen werden כההה...ה ו י שׁ מ ע אל בּ נוֹ בּ ן שׁ ל שׁ ע שׂ ר ה שׁ נ ה בּ ה מּ לוֹ א ת בּ שׂ ר ער ל תוֹ: 25 en Jismaël, zijn zoon, was dertien jaar toen zijn voorhuid besneden werd. Toen zijn voorhuid besneden werd Betreffende Avraham wordt er niet gezegd ת,א omdat bij hem alleen de bovenhuid nog moest worden afgesneden, want het was al plat geworden door de huwelijksgemeenschap, maar bij Jisjmaël, die nog een jongen was, moest de voorhuid worden doorgesneden en de corona worden onthuld. Daarom staat er in dit geval ת.א Gen. Rabba (47:8). כוווו בּ ע צ ם ה יּוֹם ה זּ ה נ מּוֹל אַב ר ה ם ו י שׁ מע אל בּ נוֹ: 26 Avraham en zijn zoon Jismaël werden op diezelfde dag besneden, Op diezelfde dag Toen Avraham [de leeftijd van] negenennegentig bereikte en Jisjmaël [de leeftijd van] dertien jaar, werd Avraham besneden, en [ook] Jisjmaël zijn zoon. כזזזז ו כ ל אַנ שׁ י ב יתוֹ י ל יד בּ י ת וּמ ק נ ת כּ ס ף מ א ת בּ ן נ כ ר נ מּ לוּ א תּוֹ: 27 en al zijn huisgenoten, die in zijn huis geboren of voor geld gekocht waren van een vreemde, werden met hem besneden. 6